43 jaar kennis overdragen doe je niet in een middag

Ronald Zandbergen werkt 43 jaar voor de gemeente Rotterdam. In die tijd heeft hij, onder andere als afdelingshoofd van het ingenieursbureau, heel wat grote werken voorbij zien komen: de Erasmusbrug, het Centraal Station, de RandstadRail, de metro van oost naar west, de Hoekse Lijn, het Luxor Theater en de Willemsspoortunnel.

In 2025 gaat Ronald met pensioen en daarmee gaat er, als de organisatie niet oplet, een enorm stuk kennis, ervaring, netwerk en visie verloren. Ronald besloot daar, als passionado, zelf een stokje voor te steken. In 2024, zijn laatste werkzame jaar, doet hij een stap opzij: van afdelingshoofd naar adviseur. Een bijzondere beslissing die hij samen met Lissy Nijhuis, een ander afdelingshoofd bij het Ingenieursbureau, toelicht.

Mijn kennis moet niet verloren gaan

"Tot en met 31 december 2023 was ik één van de drie afdelingshoofden van het Ingenieursbureau Rotterdam," vertelt Ronald. "Ik stuurde ongeveer tweehonderd mensen aan in de afdeling Informatie Onderhoud aan Data. Toen ik mijn naderende pensionering zag aankomen, viel het me op dat er eigenlijk geen beleid was om kennis van bijna pensionado’s goed over te dragen. Daardoor heb ik de afgelopen jaren zelf ontzettend veel kennis verloren zien gaan, toen collega’s met pensioen gingen. Dat zal mij niet gebeuren, dacht ik, dus ik heb zelf ruimte gemaakt door mijn functie als afdelingshoofd in te wisselen voor die van adviseur.”

Loslaten van functie met aanzien

Lissy Nijhuis is afdelingshoofd Realisatie Buitenruimte en heeft veel met Ronald samengewerkt. Zij vindt dit een (groot-)moedige stap: “Ik ken Ronald als iemand met een hart voor het Ingenieursbureau, de gemeente Rotterdam en de maatschappij. Maar we leven nog steeds in een wereld waarin de functie van manager meer aanzien heeft dan die van adviseur. Als persoon moet je zoiets wel aankunnen. Tegelijkertijd is het essentieel voor de organisatie dat hij dit doet. Meestal kom je er pas achter wat je had moeten opvangen, als iemand al weg is. Ronald heeft tijd vrijgemaakt om onze vraagbaak te zijn. Afdelingshoofden kunnen hem bevragen op hoofdpijndossiers, maar ook de ingenieurs hebben veel aan hem, want Ronald is een echte techneut.”

Tijd en competenties anders besteden

Met een bevestigende knik vertelt Ronald dat het wennen was om niet meer vanuit de lijn betrokken te zijn. “Voorheen werd ik geleefd door mijn agenda, nu had ik ineens blokken tijd tussen mijn afspraken door. Daardoor kan ik mij richten op een goede overdracht, maar ook op het verder versterken van fundamenten die ik belangrijk vind voor de toekomst.”

We zijn steeds minder op zoek naar betonconstructeurs en meer naar ICT’ers, transitie ingenieurs, kostendeskundigen of materiaal managers.

Zo maakt Ronald zich al jaren hard voor het beter laten aansluiten van het onderwijsaanbod op de competenties die ingenieurs van deze tijd nodig hebben. “Mijn kleinzoon zit het liefste met een joystick in zijn handen. Laten wij er dan voor zorgen dat hij zijn werk later ook met een joystick kan doen: in de GWW-sector. Transities zoals digitalisering, maar ook circulariteit en klimaatadaptatie, vragen om nieuwe competenties en daar moet het onderwijs in meebewegen. We zijn steeds minder op zoek naar betonconstructeurs en meer naar ICT’ers, transitie ingenieurs, kostendeskundigen of materiaal managers. Dat besef wil ik stevig achterlaten, zodat de sector ermee verder kan als ik met pensioen ben. Daarom investeer ik volop in samenwerkingen met het beroepsonderwijs, de Hogeschool Rotterdam en de TU Delft.”

Hetzelfde geldt voor de netwerken in de regio, waar Ronald een trekkende rol in heeft. “In RegioIngenieur zitten 26 regionale opdrachtgevers en in Buitenwerk Samen sterk vijftien MKB-bedrijven. Die regionale samenwerking is heel belangrijk, want alleen door wederzijds respect behalen we grootse resultaten. Ook dat gedachtegoed probeer ik in dit laatste jaar nog steviger tussen de oren te krijgen. Bijvoorbeeld door aan te jagen dat we vanuit de gemeente met andere contracten werken, waarin samenwerking gestimuleerd wordt. Of door samen Lissy bijeenkomsten te organiseren waarin directievoerders van de gemeente en uitvoerders van marktpartijen samen bespreken wat belangen en verwachtingen zijn en wat zij van en over elkaar kunnen leren.”

Eén stap opzij is vijf stappen vooruit voor de organisatie

In de komende acht tot tien jaar gaat naar verwachting zo’n vijf tot tien procent van het Ingenieursbureau met pensioen. Lissy vindt dat de organisatie, eigenlijk al vanaf het moment dat medewerkers de leeftijd van 60 bereiken, moet gaan kijken of ze deze mensen anders kunnen gaan inzetten. Wat Lissy op dit moment organiseert om kennis van ervaren mensen over te dragen, zijn de nieuwe leertrajecten binnen het ingenieursbureau.

“Dit zijn masterclasses, waarin ervaren projectleiders en adviseurs hun kennis delen,” vertelt Lissy. “We hebben een aantal collega’s gevraagd om korte sessies te geven waarin ze dieper ingaan op de Rotterdamse praktijk. Daarbij willen we ook ruimte bieden om dingen die mis zijn gegaan te bespreken, want daar leer je vaak het meeste van. De masters krijgen desgewenst een training in didactische vaardigheden, zodat ze zich zekerder voelen en het leuker vinden om les te geven. Zo hopen we dat het balletje gaat rollen en ook anderen naar voren stappen om hun kennis over te dragen.”

Op de vraag of deelnemers hier wel tijd voor hebben, reageert Ronald: “Natuurlijk kost dit tijd en dus ook geld. Maar het is belangrijk te investeren in onze junioren zodat zij ook senior kunnen worden. Op die manier ben je misschien niet direct declarabel bezig, maar wel productief.”

Er zit veel latente kennis in Ronald zijn hoofd, die pas naar boven komt als je hem belt met een bepaald probleem of vraagstuk. 

Met trots het stokje doorgeven

Wat Lissy het meeste zal missen als Ronald met pensioen gaat, is de persoonlijke verbinding. “Ronald en ik hebben altijd dezelfde waarden nagestreefd, zoals rechtvaardigheid, Rotterdams hart, aanpakken en liefde voor techniek. Er zit veel latente kennis in Ronald zijn hoofd, die pas naar boven komt als je hem belt met een bepaald probleem of vraagstuk. Ik zal het missen om zomaar even bij hem te kunnen aankloppen voor advies of een goed gesprek. Plus: hij is tien jaar ouder dan ik en tien jaar slimmer in het oplossen van allerlei bullshit.”

Ronald zelf kijkt ernaar uit om zijn master bouwkunst geschiedenis af te maken. “Ik heb straks 43 jaar gewerkt bij de gemeente Rotterdam en ben trots op alles wat ik heb gedaan. Ik ga niet langer doorwerken, zoals sommige pensionado’s doen. Het is mooi geweest.” Daarop reageert Lissy met een lach: “Wat goed dat je die knoop eindelijk hebt doorgehakt, Ronald. Over die beslissing heb je namelijk twee jaar gedaan.”